هلند یکی از  پیشرفته‌ترین و ثروتمندترین کشورهای جهان است که علاوه بر جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر، دارای دانشگاه‌های معتبری است که در اغلب آن‌ها تدریس به زبان انگلیسی انجام می‌شود.

چگونگی نظام آموزشی و مدت هر مقطع تحصیلی

تحصیلات‌ پیش‌ دانشگاهی

دوره‌ دبیرستان‌ چهار یا پنج سال‌ یا 6 سال‌ است‌ که‌ از 12 سالگی آغاز می‌شود؛ آموزشی که‌ در کشور هلند تا 16 سالگی اجباری است. دانش‌آموزان‌ در دبیرستان‌ها به‌ دوره‌های عمومی یا حرفه‌ای هدایت‌ می‌شوند که‌ شامل دوره‌­های ذیل می­‌شود:

1. دوره‌ دیپلم‌ مقدماتی دانشگاهی (VWO)، با شش‌ سال‌ تحصیل‌ که‌ بالاترین‌ سطح‌ تحصیلات‌ متوسطه‌ در هلند است.

2. دوره‌ آموزشی‌ متوسطه‌ عمومی پیشرفته (HAVO)، با پنج‌ سال‌ تحصیل.

3. آموزش‌ متوسطه‌ عمومی و مقدماتی (MAVO)، با چهار سال‌ تحصیل.

4. دوره‌های آموزش‌ حرفه‌ای (Voorbereidend Beroepsonderwijs (VBO آموزش‌ پایه‌ در یک رشته‌ به‌ خصوص‌ به‌ مدت‌ چهار سال‌ که‌ دانش‌آموزان‌ را برای ورود به‌ بازار کار بلافاصله‌ یا برای ورود به‌ آموزش‌ حرفه‌ای پیشرفته‌ (Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO آماده‌ می‌سازد.

تحصیلات‌ دانشگاهی

شرط‌ ورود به‌ دانشگاه‌ها داشتن‌ دیپلم‌ مقدماتی دانشگاه ‌ (VWO) و شرط‌ ورود به‌ مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) دیپلم‌ متوسطه‌ پیشرفته‌ (HAVO) است. دانشجویانی که‌ این‌ مدرک را نداشته‌ باشند، با حداقل‌ سن‌ 21 سال‌ می‌توانند برای رفتن‌ به‌ دانشگاه‌ امتحان‌ ورودی (Colloquium) را بگذرانند. دانشجویان‌ خارجی برایی ورود به‌ دانشگاه‌های هلند باید مدرکی معادل‌ دیپلم‌ دبیرستان‌ هلند داشته‌ باشند.

در سال‌های اخیر دانشگاه‌ها و مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) در این‌ کشور از نظر آموزشی به‌ یکدیگر نزدیک شده‌اند. از 1986 انتقال‌ دانشجو از دانشگاه‌ به‌ مدارس‌ عالی حرفه‌ای و بالعکس‌ آسان‌ شده‌ است. دانشجویانی که‌ سال‌ اول‌ مدارس‌ عالی حرفه‌ای را بگذرانند، می‌توانند وارد سال‌ اول‌ دانشگاه‌ شده‌ یا واحدهای خود را به‌ دانشگاه‌ منتقل‌ کنند.

‌دوره‌های تحصیلی

1. دوره‌ آموزش‌ حرفه‌ای پیشرفته‌ (Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO شامل‌ بخش‌های فن‌آوری، اقتصاد، بهداشت‌ و کشاورزی است. طول‌ مدت‌ این‌ دوره‌ها از یک تا چهار سال‌ تحصیلی است. شرط‌ ورود به‌ این‌ دوره‌ مدارک چهار ساله‌ حرفه‌ای (VBO) و متوسطه‌ عمومی مقدماتی (Mava) است. در پایان‌ این‌ دوره‌ها دیپلم‌ (MBO - Diploma) داده‌ می‌شود.

2. (Ingenieur (ing.) / Baccalaureus (be.) / Bachelor (B) این مدارک در مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) اعطا می‌شوند. طول‌ مدت‌ تحصیل‌ چهار سال‌ است‌ و در سال‌ چهارم‌ دانشجویان‌ پژوهشی عملی را در زمینه‌ مورد علاقه‌شان‌ انجام‌ داده‌ و پایان‌‌نامه‌ پژوهشی خود را نیز ارائه‌ می‌دهند. دانشجو باید در مجموع‌ 168 واحد (Credits) را بگذراند و در امتحانات‌ نهایی موفق‌ شود.

سال‌ اول‌ تحصیلات‌ دانشگاهی Propedeuse نامیده‌ می‌شود که‌ شامل‌ 42 واحد است. انتهای سال‌ اول‌ از دانشجویان‌ امتحان‌ گرفته‌ می‌شود و در صورت‌ موفقیت‌ به‌ آن‌ها اجازه‌ ادامه‌ تحصیل‌ داده‌ می‌شود. در سال‌ آخر تحصیل، دانشجو باید پایان‌نامه‌ پژوهشی خود را ارائه‌ دهد که‌ معادل‌ یک‌سوم‌ واحدهای سال‌ آخر است. مدارک دانشگاهی Doctoraal با عناوین‌ (.Doctorandus (drs برای رشته‌های غیر فنی- مهندسی و (.Ingenieur (ir برای رشته‌های فنی - مهندسی و (.Meester (mr برای رشته‌های حقوق‌ اعطا می‌شود. این‌ مدارک معادل‌ مدرک Master است، بنابراین‌ دانشگاه‌ها در بعضی موارد به‌ دانشجویان‌ خارجی مدرک Master اعطا می‌کنند.

یادآوری این‌ نکته‌ ضروری است‌ که‌ تعدادی از مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) دوره‌های (Post - HBO) را نیز ارائه‌ می‌دهند که‌ ممکن‌ است‌ از چند هفته‌ تا چند سال‌ طول‌ بکشد. در بعضی رشته‌ها مانند هنرهای تجسمی و زیبا، دانشجو باید 84 واحد یا در رشته‌ معماری 168 واحد بگذراند که‌ از دو تا چهار سال‌ طول‌ می‌کشد. از این‌ رو تعدادی از مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) می‌توانند مدرک (HBO Master) نیز اعطا کنند.

4. دانش‌‌آموختگان‌ دانشگاه‌ها و مدارس‌ عالی می‌توانند در دوره‌های گوناگون Post-Doctoraal ادامه‌ تحصیل‌ دهند. این‌ دوره‌ها شامل‌ دوره‌ یک ساله‌ تربیت‌ معلم‌ (ULO)، دوره‌های گوناگون‌ کوتاه‌ مدت‌ تحصیلی برای بالا بردن‌ معلومات‌ دانشجویان‌ و دوره‌های پژوهشی بلند مدت‌ است.

5. Doctor - Ph.D که‌ شامل‌ چهار سال‌ تحصیل‌ در دوره‌ دکتری است.

بیشتر دانشجویان‌ دکترا در زمان‌ تحصیل‌ به‌‌صورت‌ استادیار (Assisant) انتخاب‌ می‌شوند و موظف‌ به‌ انجام‌ پژوهشی نوین‌ هستند. نوشتن‌ پایان‌­نامه‌ و ارائه‌ نتایج‌ و دفاع‌ موفقیت‌آمیز از پایان‌­نامه‌ در مقابل‌ گروهی از استادان، منجر به‌ اعطای مدرک دکتری می‌شود.

نحوه‌ ارزشیابی مدارک تحصیلی

1. مدارک دوره‌های آموزشی حرفه‌ای پیشرفته‌ (MBO - Diploma) حداقل‌ دو تا سه سال‌ تحصیل‌ و همچنین‌، تحصیلات‌ نیمه‌ تمام‌ با حداقل‌ گذراندن‌ دو سال‌ تحصیل‌ به‌ شرط‌ دارا بودن‌ دیپلم‌ دبیرستان، «کاردانی» ارزشیابی می‌شود.

2. مدارک (Ingenieurb(ing.) / Baccalaureus (be.) / Bachelor (B صادره‌ از کلیه‌ مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) دولتی، «کارشناسی» ارزشیابی می‌شود.

3. مدارک Master / Doctoraal صادره از دانشگاه‌ها، «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می‌شود.

4. مدارک HBO- Master صادره‌ از مدارس‌ عالی حرفه‌ای (HBO) دولتی با حداقل‌ دو سال‌ تحصیل‌ پیوسته‌ به‌ شرط‌ داشتن‌ مدارک بند دو یا کارشناسی، «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می‌شود.

5. مدارک Doctor - Ph.D با چهار سال‌ تحصیل‌ و ارائه‌ پایان‌­نامه‌ صادره‌ از دانشگاه‌های گروه‌ یک «دکتری» ارزشیابی می‌شود.

زبان مراکز آموزشی و دانشگاهی

دوره کارشناسی در دانشگاه‌های هلند به زبان هلندی (Dutch) تدریس می‌شود و کلیه کسانی که بخواهند در دوره لیسانس ادامه تحصیل دهند، باید به زبان هلندی مسلط باشند. دانشجویان خارجی که قصد ادامه تحصیل در هلند را دارند، قبل از پذیرش در دانشگاه، باید دوره‌های آموزش زبان هلندی را گذرانده باشند. 

برخلاف دوره کارشناسی، دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند و متقاضیان برای پذیرش در این مقاطع باید مدرک زبان انگلیسی ارائه کنند.

میانگین هزینه تحصیل در مقاطع مختلف

دانشگاه‌های دولتی هلند دارای دو نوع هزینه‌های تحصیلی، قانونی و نهادی هستند؛ هزینه‌های قانونی یک مقدار ثابت تعیین شده توسط دولت هلند برای همه دانشگاه‌ها است. اکثر دانشجویان هلند و سایر کشورهای اتحادیه اروپا EEA باید این نوع هزینه را برای برنامه های کارشناسی و کارشناسی ارشد در هلند پرداخت کنند. هزینه‌های نهادی توسط دانشگاه تعیین می‌شود و برای دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا EEA قابل اجرا است. این مقدار به تخصص و شرایط دیگر بستگی دارد.

به‌طور متوسط، شهریه سالانه دانشگاه برای دوره کارشناسی 6,000 تا 12,000 یورو و برای دوره کارشناسی ارشد 8,000 تا 20,000 یورو است؛ البته با توجه به رشته و دانشگاهی که برای تحصیل انتخابی، این هزینه‌ها می‌تواند تا مبلغ 17,000 یورو برای دوره کارشناسی و 30,000 یورو برای دوره کارشناسی ارشد در سال افزایش پیدا کند. در صورت انتخاب دانشگاه خصوصی برای ادامه تحصیل هزینه‌ها بیشتر خواهد شد. نکته قابل توجه اینکه تحصیل در دوره دکتری در کشور هلند رایگان است. 

میانگین هزینه زندگی در سال برای یک دانشجو

زندگی دانشجویی در هلند شامل هزینه‌هایی از قبیل غذا، رفت و آمد، محل اقامت، کتاب و هزینه‌های جانبی زندگی است که به‌طور متوسط ماهیانه حدود 800 تا 1100 یورو هزینه دارد. از مجموع هزینه‌های ماهیانه، 37 درصد برای محل اقامت، 15 درصد برای تحصیل و 3 درصد برای رفت و آمد صرف می‌شود. هلند جزو کشورهای گران اروپا برای تحصیل محسوب نمی‌شود، اما هزینه تحصیل در این کشور از متوسط هزینه تحصیل در اروپا بیشتر است. هزینه زندگی در شهرهایی که دانشجویان خارجی بیشتری در آن‌ها مشغول به تحصیل هستند، به قرار زیر است:

• انسخده، ماهیانه حدود 1200 یورو 
• آیندهوون، ماهیانه حدود 1100 یورو 
• آمستردام و دلفت، ماهیانه حدود 1200 تا 1300 یورو 
• روتردام، ماهیانه حدود 1000 یورو 

محدودیت سنی برای تحصیل در هلند

دانشگاه‌های هلند محدودیت سنی برای ادامه تحصیل ندارند.

برترین دانشگاه‌های هلند

بورسیه تحصیلی دانشگاه‌های هلند

دریافت بورسیه تحصیلی برای دانشجویان خارجی امکان‌پذیر است؛ بورسیه‌های تحصیلی کشور هلند از سوی دولت یا موسسه‌های معتبر ارائه می‌شوند و متقاضیان واجد شرایط (تابعیت غیراروپایی، مدرک تحصیلی معتبر، اخذ نامه پذیرش و مدرک زبان) باید در موعد مقرر باید درخواست خود را از طریق سایت‌های دانشگا‌های این کشور ارائه دهند. (بورسیه دانشگاه‌های هلند برای دانشجویان خارجی در سال‌ تحصیلی 2019-2018)

تعطیلات پایان سال تحصیلی

سال تحصیلی در هلند از سپتامبر تا ژوئن برگزار می‌شود.

بیمه تحصیلی و درمانی دانشجو در هلند

براساس قانون کشور هلند، همه افراد (شاغل یا غیر شاغل) ملزم به داشتن بیمه خدمات درمانی هستند، اما دانشجویانی که با هدف تحصیل در کشور هلند اقامت دارند، از این قاعده مستثنی هستند. نکته قابل توجه اینکه اگر دانشجو انجام کار نیمه وقتی را در کشور هلند شروع کند، بلافاصله باید نسبت به دریافت بیمه خدمات درمانی اقدام نماید. در این رابطه، ساعت‌های کار دانشجو در هفته مشغول اهمیتی ندارد. البته این قانون برای همه شهروندان اتحادیه اروپا نیز صادق است و شخص اختیار دارد تا بیمه عمومی یا خصوصی را انتخاب کند.

آب و هوای هلند

آب و هوای کشور هلند تشابه زیادی با آب و هوای شمال ایران دارد، با این تفاوت که وزش باد در آن کشور بیشتر است و در همین راستا کمی سردتر خواهد بود. به عبارت دیگر، تابستان‌های هلند از نظر آب و هوا متعادل‌تر است. زمستان‌های هلند سرد و پربارش و یخبندان است، ولی به دلیل کم‌ارتفاع بودن زمین در هلند آب و هوا با وزیدن باد تغییر می‌کند. البته سرمای هلند اصلا آزاردهنده نیست و در فصل زمستان کمتر مشاهده می‌شود که دما به زیر صفردرجه برسد (دمای زیر صفر درجه به ندرت و حداکثر به مدت یک تا سه روز اتفاق می‌افتد.)

کار و ویزای دانشجویی در هلند

علاوه بر این، متقاضی باید مدارک دال بر ثبت‌نام در یک دوره شامل شهریه ترم اول به همراه هزینه بیمه، هزینه صدور اقامت و هزینه زندگی حداقل به مدت سه ماه را به حساب دانشگاه واریز کنید. با توجه به اینکه اغلب دوره‌های تحصیلی در هلند بیش از یک سال به طول می‌انجامد. پس بعد از ورود و اقامت موقت، دانشجویان باید درخواست مجوز اقامت بدهند که معمولا دانشگاهی که انتخاب می‌کنند، از طرف آن‌ها این کار را انجام دهد.

اخذ ویزا برای والدین یا همسر دانشجو

دانشجو پس از تهیه کارت اقامت می‌تواند برای همسر و فرزندان خود تقاضای ویزا کند.

شرایط کار دانشجویی

بر اساس ضوابط دولت هلند، دانشجویان مجاز هستند تا 10 ساعت در هفته کار کنند. اگر دانشجو از این فرصت استفاده نکند، می‌تواند به مدت دو ماه به‌صورت تمام وقت در طول تعطیلات تابستان کار کند. هر ساعت کار دانشجویی دستمزدی در حد 7 یورو (خالص، پس از کسر مالیات) خواهد داشت.

دانشجویان دوره دکتری در کشور هلند با نام دانشجو شناخته نمی‌شوند، بلکه در واقع یک محقق (Researcher) هستند و به آن‌ها به جای PhD Student، اصطلاح PhD Researcher اطلاق شده و به عنوان یک کارمند (Employee) شناخته می‌شوند؛ زیرا دانشجویان دکتری در کشور هلند اجازه کار (Work Permit) دریافت می‌کنند و با دانشگاه قرارداد کاری امضا می‌کنند. به این ترتیب که در ازای چهار سال تحقیق برای دانشگاه، از دانشگاه حقوق ماهیانه دریافت کرده و در پایان مدرک دکتری اخذ می‌کنند. حقوق دریافتی دانشجویان دکترا در سال اول پس از کسر مالیات حدود 1400 یورو در ماه است که تا پایان سال چهارم به بیش از 2400 یورو افزایش می‌یابد.